Ở nhờ nhà người thân: Có cần lập hợp đồng để tránh tranh chấp?
Trong xã hội hiện nay, việc ở nhờ nhà người thân là chuyện khá phổ biến, đặc biệt đối với sinh viên, người lao động xa quê hay những trường hợp khó khăn về tài chính. Tuy nhiên, không ít trường hợp đã phát sinh tranh chấp khi mối quan hệ giữa chủ nhà và người ở nhờ không còn hòa thuận. Câu hỏi đặt ra là: Có cần lập hợp đồng ở nhờ nhà để tránh tranh chấp không? Bài viết dưới đây sẽ phân tích quy định pháp luật mới nhất, đồng thời đưa ra ví dụ thực tế để bạn đọc có cái nhìn rõ ràng hơn.
Theo Bộ luật Dân sự 2015, việc ở nhờ nhà người thân thường được xem là một dạng của hợp đồng mượn tài sản (Điều 494 – Điều 499). Theo đó:
Hợp đồng mượn tài sản là sự thỏa thuận, theo đó bên cho mượn giao tài sản cho bên mượn để sử dụng không phải trả tiền, và bên mượn phải trả lại tài sản khi hết thời hạn mượn hoặc mục đích mượn đã đạt được.
Tài sản ở đây có thể là nhà ở (Điều 105 Bộ luật Dân sự 2015).
Ngoài ra, Luật Nhà ở 2023 (có hiệu lực từ 01/01/2025) cũng quy định rõ quyền và nghĩa vụ của chủ sở hữu nhà ở, cũng như nghĩa vụ của người sử dụng nhà ở. Điều 177 luật này nêu rõ: Chủ sở hữu có quyền cho mượn, cho ở nhờ nhà ở, nhưng cần tuân thủ quy định pháp luật và đảm bảo điều kiện an toàn.
Như vậy, pháp luật hiện hành không bắt buộc phải lập hợp đồng ở nhờ nhà bằng văn bản, nhưng để tránh tranh chấp, việc có hợp đồng là cần thiết.
2. Hợp đồng ở nhờ nhà có cần thiết không?
2.1 Trường hợp không lập hợp đồng
Trong thực tế, đa số người thân cho nhau ở nhờ thường chỉ thỏa thuận miệng, dựa vào tình cảm gia đình, mà không lập văn bản. Tuy nhiên, điều này tiềm ẩn rủi ro:
Không rõ ràng về thời hạn ở nhờ.
Dễ phát sinh tranh chấp khi chủ nhà thay đổi ý định hoặc người ở nhờ không muốn rời đi.
Khó chứng minh nếu vụ việc phải giải quyết tại Tòa án.
2.2 Trường hợp nên lập hợp đồng
Việc lập hợp đồng ở nhờ nhà bằng văn bản mang lại lợi ích:
Ghi nhận rõ quyền và nghĩa vụ của các bên.
Xác định thời hạn, điều kiện ở nhờ.
Có căn cứ pháp lý nếu phát sinh tranh chấp.
Ví dụ: Một người cháu ở nhờ nhà chú tại TP.HCM để học tập. Do không có hợp đồng, sau nhiều năm ở nhờ, người cháu từ chối trả nhà vì cho rằng đã “được cho luôn”. Vụ việc đưa ra Tòa, do thiếu hợp đồng nên khó xác định rõ ý chí ban đầu của các bên, dẫn đến tranh chấp kéo dài.
>>> Xem thêm: Thủ tục sang tên chưa bao giờ dễ đến vậy với Dịch vụ sổ đỏ.
3. Nội dung cần có trong hợp đồng ở nhờ nhà
Một hợp đồng ở nhờ nhà chuẩn nên có các nội dung sau:
Thông tin của chủ nhà (bên cho ở nhờ) và người ở nhờ.
Địa chỉ, diện tích căn nhà cho ở nhờ.
Thời hạn ở nhờ.
Quyền và nghĩa vụ của các bên.
Các thỏa thuận về chi phí điện, nước, sửa chữa (nếu có).
Điều khoản chấm dứt hợp đồng.
Cam kết và chữ ký của các bên.
Căn cứ Điều 398 Bộ luật Dân sự 2015, các bên có quyền tự do thỏa thuận nội dung hợp đồng miễn không vi phạm điều cấm của luật, không trái đạo đức xã hội.
4. Quyền và nghĩa vụ trong hợp đồng ở nhờ nhà
4.1 Quyền và nghĩa vụ của chủ nhà
Có quyền đòi lại nhà khi hết hạn hoặc khi cần thiết theo thỏa thuận.
Phải đảm bảo căn nhà an toàn, đủ điều kiện sử dụng.
Không được đơn phương đuổi người ở nhờ trái pháp luật nếu hợp đồng còn hiệu lực.
4.2 Quyền và nghĩa vụ của người ở nhờ
Có quyền sử dụng nhà đúng mục đích đã thỏa thuận.
Phải giữ gìn, bảo quản nhà như tài sản của mình.
Phải trả lại nhà khi hết hạn hoặc theo yêu cầu chính đáng của chủ nhà.
Ví dụ: Nếu người ở nhờ tự ý sửa chữa, xây dựng thêm phòng mà không có sự đồng ý của chủ nhà, họ có thể bị buộc bồi thường thiệt hại theo Điều 494 Bộ luật Dân sự 2015.
>>> Xem thêm: Bạn đã hiểu đúng về Công chứng chưa?
5. Tranh chấp thường gặp khi ở nhờ nhà người thân
Một số tranh chấp điển hình bao gồm:
Chủ nhà muốn lấy lại nhà nhưng người ở nhờ không trả.
Người ở nhờ sử dụng nhà sai mục đích, cho người khác thuê lại trái phép.
Mâu thuẫn về chi phí điện, nước, bảo trì.
Trường hợp này, nếu có hợp đồng ở nhờ nhà, Tòa án sẽ dễ dàng căn cứ vào đó để giải quyết. Nếu chỉ thỏa thuận miệng, việc chứng minh rất khó khăn, gây thiệt hại cho cả hai bên.
Kết luận
Ở nhờ nhà người thân tưởng chừng đơn giản, nhưng thực tế lại tiềm ẩn nhiều tranh chấp pháp lý. Dù pháp luật không bắt buộc, việc lập hợp đồng ở nhờ nhà bằng văn bản vẫn là giải pháp an toàn và minh bạch, giúp bảo vệ quyền lợi của cả chủ nhà và người ở nhờ. Một bản hợp đồng rõ ràng không chỉ giúp tránh rủi ro pháp lý mà còn giữ gìn mối quan hệ thân tình trong gia đình, họ hàng.
Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay với Văn phòng công chứng Nguyễn Huệ.Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!
Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ:Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy:Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.
Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.
Địa chỉ: 165 Giảng Võ, phường Cát Linh, quận Đống Đa, Hà Nội
Sao y chứng thực giấy tờ, tài liệu
