Công chứng ngoài trụ sở và thời điểm phát sinh hiệu lực của hợp đồng

Trong thực tiễn giao dịch dân sự, nhiều hợp đồng được ký kết và công chứng ngoài trụ sở tổ chức hành nghề công chứng do hoàn cảnh đặc biệt của người tham gia giao dịch. Tuy nhiên, không ít tranh chấp phát sinh xoay quanh câu hỏi: hiệu lực hợp đồng công chứng ngoài trụ sở phát sinh từ thời điểm nào – thời điểm ký, thời điểm công chứng viên ghi lời chứng hay thời điểm đăng ký? Việc hiểu sai vấn đề này có thể dẫn đến rủi ro nghiêm trọng về quyền và nghĩa vụ của các bên. Bài viết dưới đây phân tích rõ cơ sở pháp lý và cách xác định thời điểm phát sinh hiệu lực của hợp đồng được công chứng ngoài trụ sở.

>>> Xem thêm: Có thể công chứng hợp đồng song ngữ tại văn phòng công chứng không?

1. Công chứng ngoài trụ sở có làm thay đổi thời điểm hiệu lực hợp đồng không?

Nguyên tắc quan trọng cần khẳng định ngay từ đầu là:

Việc công chứng được thực hiện ngoài trụ sở không làm thay đổi bản chất và thời điểm phát sinh hiệu lực của hợp đồng, nếu việc công chứng đó được thực hiện đúng quy định pháp luật.

Luật Công chứng không đặt ra một cơ chế hiệu lực riêng cho hợp đồng công chứng ngoài trụ sở. Do đó, việc xác định hiệu lực hợp đồng công chứng ngoài trụ sở vẫn phải tuân theo các quy định chung của pháp luật dân sự.

2. Cơ sở pháp lý xác định hiệu lực hợp đồng công chứng ngoài trụ sở

2.1. Căn cứ từ Bộ luật Dân sự

Bộ luật Dân sự hiện hành quy định rõ:

“Hợp đồng được giao kết hợp pháp có hiệu lực từ thời điểm giao kết, trừ trường hợp luật có quy định khác hoặc các bên có thỏa thuận khác.”

Đối với các hợp đồng mà pháp luật yêu cầu phải công chứng, thì công chứng là điều kiện về hình thức để hợp đồng có hiệu lực.

2.2. Căn cứ từ Luật Công chứng

Luật Công chứng xác định:

“Văn bản công chứng có hiệu lực kể từ ngày được công chứng viên ký và đóng dấu của tổ chức hành nghề công chứng.”

Quy định này có ý nghĩa đặc biệt trong việc xác định mốc thời gian phát sinh hiệu lực của hợp đồng khi công chứng ngoài trụ sở.

👉 Như vậy, dù công chứng tại trụ sở hay ngoài trụ sở, thời điểm công chứng viên ký lời chứng và đóng dấu vẫn là căn cứ pháp lý quyết định.

3. Thời điểm phát sinh hiệu lực hợp đồng công chứng ngoài trụ sở trong từng trường hợp

3.1. Hợp đồng bắt buộc phải công chứng

Đối với các hợp đồng mà pháp luật quy định bắt buộc phải công chứng (như hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất, tặng cho nhà ở…):

• Hợp đồng chỉ phát sinh hiệu lực kể từ thời điểm:

  • Công chứng viên ký lời chứng

  • Văn bản được đóng dấu hợp lệ của tổ chức hành nghề công chứng

Việc các bên đã ký trước đó tại địa điểm ngoài trụ sở không làm phát sinh hiệu lực, nếu chưa hoàn tất thủ tục công chứng.

3.2. Hợp đồng không bắt buộc công chứng nhưng các bên tự nguyện công chứng

Trong trường hợp pháp luật không bắt buộc công chứng, nhưng các bên lựa chọn công chứng để tăng tính an toàn pháp lý:

• Hiệu lực hợp đồng có thể phát sinh:

  • Theo thỏa thuận của các bên

  • Hoặc theo thời điểm công chứng, nếu các bên không có thỏa thuận khác

Tuy nhiên, khi đã lựa chọn công chứng, thời điểm công chứng vẫn là mốc an toàn nhất để xác định hiệu lực trong thực tiễn tranh chấp.

>>> Xem thêm: Vì sao nên ưu tiên chọn dịch vụ làm sổ đỏ uy tín lâu năm

4. Công chứng ngoài trụ sở và sự khác biệt giữa “thời điểm ký” và “thời điểm có hiệu lực”

Một nhầm lẫn phổ biến trong thực tiễn là cho rằng:

• Hợp đồng có hiệu lực ngay khi các bên ký tên tại nhà, bệnh viện hoặc nơi cư trú

Thực tế pháp lý cho thấy:

• Thời điểm ký chỉ thể hiện ý chí giao kết

• Thời điểm có hiệu lực phụ thuộc vào việc hoàn thành điều kiện về hình thức (công chứng)

Đặc biệt với công chứng ngoài trụ sở, công chứng viên thường:

• Chứng kiến việc ký tại địa điểm yêu cầu

• Sau đó hoàn tất lời chứng và đóng dấu theo đúng trình tự

Chỉ khi bước này hoàn thành, hiệu lực hợp đồng công chứng ngoài trụ sở mới chính thức phát sinh.

5. Trường hợp công chứng ngoài trụ sở nhưng hợp đồng vẫn chưa phát sinh hiệu lực

Trong thực tiễn, có những trường hợp hợp đồng đã được công chứng ngoài trụ sở nhưng vẫn chưa phát sinh hiệu lực, bao gồm:

• Công chứng ngoài trụ sở không có căn cứ pháp lý hợp lệ

• Người ký không đủ năng lực hành vi dân sự tại thời điểm ký

• Hợp đồng vi phạm điều cấm của pháp luật

• Hợp đồng giả tạo hoặc che giấu giao dịch khác

Trong các trường hợp này, văn bản có thể bị Tòa án tuyên vô hiệu, dù đã được công chứng.

>>> Xem thêm: Công chứng mua bán xe hợp đồng ký thay, uỷ quyền mua bán

6. Mối quan hệ giữa hiệu lực hợp đồng công chứng ngoài trụ sở và đăng ký quyền tài sản

Cần phân biệt rõ:

• Hiệu lực của hợp đồng

• Hiệu lực đối kháng với người thứ ba

Đối với một số giao dịch (như chuyển nhượng quyền sử dụng đất):

• Hợp đồng có hiệu lực từ thời điểm công chứng

• Quyền của bên nhận chuyển nhượng chỉ phát sinh đầy đủ khi hoàn tất đăng ký theo quy định

Việc công chứng ngoài trụ sở không làm thay đổi nguyên tắc này.

7. Kinh nghiệm thực tiễn để tránh tranh chấp về thời điểm hiệu lực

Từ thực tiễn xét xử, có thể rút ra một số lưu ý quan trọng:

• Ghi rõ thời điểm công chứng trong hợp đồng và lời chứng

• Không thực hiện giao tài sản, thanh toán lớn trước khi hoàn tất công chứng

• Đối với giao dịch giá trị lớn, cần xác định rõ mốc hiệu lực trong thỏa thuận

• Không nhầm lẫn giữa “ký ngoài trụ sở” và “có hiệu lực ngay”

Đây là những kinh nghiệm quan trọng giúp hạn chế tranh chấp về hiệu lực hợp đồng công chứng ngoài trụ sở.

Kết luận

Hiệu lực hợp đồng công chứng ngoài trụ sở được xác định theo nguyên tắc chung của pháp luật dân sự và Luật Công chứng, không phụ thuộc vào địa điểm công chứng mà phụ thuộc vào việc hoàn tất thủ tục công chứng hợp pháp. Việc hiểu đúng thời điểm phát sinh hiệu lực không chỉ giúp các bên bảo vệ quyền lợi mà còn hạn chế rủi ro tranh chấp, đặc biệt trong các giao dịch tài sản có giá trị lớn.

Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay với Văn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!

Các bài viết liên quan:

>>> Thiếu giấy tờ bắt buộc: Công chứng viên có được từ chối?

>>> Thủ tục chuyển khoản thừa kế: Khi người thụ hưởng không muốn rút tiền mặt

>>> Những thay đổi pháp lý mới ảnh hưởng đến dịch vụ cấp sổ đỏ lần đầu

>>> Có thể làm thủ tục đăng ký kết hôn tại Đại sứ quán Việt Nam ở nước ngoài không?

>>> Văn phòng công chứng Hà Nội phục vụ công chứng gấp, lấy ngay trong ngày

VĂN PHÒNG CÔNG CHỨNG NGUYỄN HUỆ

Miễn phí dịch vụ công chứng tại nhà

1. Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
2. Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.

Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.

• Địa chỉ: 165 Giảng Võ, phường Ô Chợ Dừa, Hà Nội
• Hotline: 0966.22.7979
• Email: ccnguyenhue165@gmail.com