Hợp đồng mượn tài sản và rủi ro pháp lý thường gặp
Hợp đồng mượn tài sản là một dạng quan hệ dân sự phổ biến trong cuộc sống, diễn ra giữa cá nhân hoặc tổ chức với mục đích mượn tài sản sử dụng trong thời gian nhất định mà không phải trả tiền. Tuy nhiên, nếu không hiểu rõ quy định pháp luật, các bên rất dễ rơi vào tranh chấp, thậm chí là rủi ro pháp lý. Bài viết này sẽ phân tích chi tiết bản chất của hợp đồng mượn tài sản, căn cứ pháp lý và các rủi ro thường gặp để bạn đọc có thể phòng tránh hiệu quả.
Theo Điều 494 Bộ luật Dân sự 2015, hợp đồng mượn tài sản là sự thỏa thuận giữa các bên, theo đó bên cho mượn giao tài sản cho bên mượn để sử dụng trong một thời gian nhất định mà không yêu cầu trả tiền, và bên mượn có nghĩa vụ trả lại chính tài sản đó khi hết thời hạn hoặc khi mục đích mượn đã hoàn thành.
Ví dụ: Anh A mượn xe máy của chị B để đi công tác 3 ngày. Hai bên có thể thỏa thuận bằng lời nói hoặc bằng văn bản về việc mượn và hoàn trả xe. Đây là một hợp đồng mượn tài sản, nếu xảy ra tranh chấp, pháp luật sẽ căn cứ vào các điều khoản và bằng chứng liên quan để giải quyết.
2. Các đặc điểm pháp lý của hợp đồng mượn tài sản
Hợp đồng mượn tài sản là hợp đồng đơn vụ
Chỉ có bên cho mượn có nghĩa vụ giao tài sản, còn bên mượn không có nghĩa vụ thanh toán, trừ trường hợp gây thiệt hại khi sử dụng sai mục đích hoặc làm hư hỏng tài sản.
Hợp đồng mượn tài sản có thể bằng miệng hoặc bằng văn bản
Theo quy định, hợp đồng mượn tài sản không bắt buộc phải lập thành văn bản, trừ trường hợp liên quan đến tài sản có giá trị lớn hoặc tài sản phải đăng ký quyền sở hữu như xe ô tô, nhà đất… Trong các trường hợp đó, hợp đồng nên được lập bằng văn bản và công chứng để đảm bảo tính pháp lý.
Ví dụ: Nếu bạn mượn một mảnh đất để làm bãi gửi xe trong 2 năm, thì nên lập hợp đồng mượn tài sản bằng văn bản, có chữ ký hai bên và xác nhận của chính quyền địa phương để làm bằng chứng nếu phát sinh tranh chấp.
>>> Xem thêm: Nhu cầu sử dụng dịch vụ công chứng tăng nhanh có phản ánh sự phát triển ý thức pháp lý của người dân?
3. Quyền và nghĩa vụ của các bên trong hợp đồng mượn tài sản
Quyền và nghĩa vụ của bên cho mượn
Căn cứ Điều 495 Bộ luật Dân sự 2015, bên cho mượn có quyền yêu cầu bên mượn trả lại tài sản đúng thời hạn hoặc khi đã hoàn thành mục đích sử dụng.
Nếu tài sản cho mượn có khuyết tật mà bên cho mượn biết nhưng không thông báo, dẫn đến thiệt hại thì phải bồi thường.
Quyền và nghĩa vụ của bên mượn
Theo Điều 496 Bộ luật Dân sự, bên mượn có nghĩa vụ:
Giữ gìn, bảo quản tài sản mượn Không được cho người khác mượn lại nếu không có sự đồng ý của bên cho mượn Sử dụng đúng mục đích, thời hạn đã thỏa thuận Trả lại tài sản đúng thời điểm, đúng tình trạng ban đầu (trừ hao mòn do sử dụng hợp lý)
Nếu gây hư hỏng tài sản do lỗi của mình, bên mượn phải bồi thường.
4. Rủi ro pháp lý thường gặp trong hợp đồng mượn tài sản
Không có bằng chứng hợp đồng
Nhiều người mượn tài sản chỉ bằng lời nói, không lập văn bản hoặc có văn bản nhưng không ghi rõ thời hạn, mục đích sử dụng, dẫn đến khó xử lý khi có tranh chấp.
Ví dụ: Ông X cho hàng xóm mượn căn nhà nhỏ để ở tạm, không ghi nhận bằng văn bản. Sau 3 năm, người hàng xóm không chịu trả lại nhà, dẫn đến tranh chấp kéo dài mà ông X không có bằng chứng pháp lý để đòi tài sản.
>>> Xem thêm: Các đơn vị cung cấp dịch vụ làm sổ đỏ có cam kết gì về thời gian, chi phí và pháp lý?
Tài sản bị hư hỏng, mất mát
Nếu bên mượn sử dụng sai cách, làm mất hoặc hỏng tài sản nhưng không có cam kết rõ ràng về trách nhiệm bồi thường, sẽ rất khó để bên cho mượn yêu cầu đền bù.
Bên mượn cho người khác sử dụng trái phép
Ví dụ: Anh H mượn xe ô tô của bạn nhưng lại cho người quen sử dụng và xe bị tai nạn. Trường hợp này, anh H có thể phải chịu trách nhiệm bồi thường toàn bộ thiệt hại.
Mượn tài sản nhưng cố tình chiếm đoạt
Một số trường hợp bên mượn sau khi nhận tài sản thì cố tình không trả lại, hoặc thậm chí làm giả giấy tờ để chiếm đoạt. Hành vi này có thể bị xử lý hình sự theo Điều 175 Bộ luật Hình sự 2015 về tội “Lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản”.
5. Cách hạn chế rủi ro khi giao kết hợp đồng mượn tài sản
Lập hợp đồng mượn tài sản bằng văn bản, ghi rõ thông tin tài sản, mục đích sử dụng, thời hạn mượn và nghĩa vụ trả lại
Chụp ảnh tài sản hoặc lập biên bản bàn giao để chứng minh tình trạng tài sản ban đầu
Yêu cầu người mượn cam kết không chuyển giao tài sản cho người thứ ba
Giao kết có người làm chứng hoặc công chứng đối với tài sản có giá trị lớn
Hợp đồng mượn tài sản tưởng chừng đơn giản nhưng tiềm ẩn nhiều rủi ro pháp lý nếu các bên không thực hiện đúng quy định. Để đảm bảo quyền lợi, người cho mượn cần chủ động lập hợp đồng rõ ràng và theo dõi quá trình sử dụng tài sản. Trong các trường hợp liên quan đến tài sản có giá trị lớn, việc tham khảo ý kiến luật sư hoặc công chứng viên là rất cần thiết để tránh tranh chấp về sau.
Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay vớiVăn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!
Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.
Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.
Địa chỉ: 165 Giảng Võ, phường Cát Linh, quận Đống Đa, Hà Nội
Sao y chứng thực giấy tờ, tài liệu
