Không chứng minh được sự tự nguyện: Công chứng viên xử lý sao

Trong hoạt động công chứng, sự tự nguyện đầy đủ của các bên tham gia giao dịch là nguyên tắc cốt lõi quyết định hiệu lực pháp lý của hợp đồng. Trường hợp người yêu cầu công chứng không chứng minh được sự tự nguyện đầy đủ, công chứng viên không chỉ có quyền mà còn bắt buộc phải từ chối công chứng để phòng ngừa tranh chấp và bảo vệ an toàn pháp lý cho giao dịch.

Bài viết phân tích căn cứ pháp luật về từ chối công chứng khi người yêu cầu không chứng minh được sự tự nguyện đầy đủ, các dấu hiệu nhận diện, rủi ro pháp lý và ví dụ minh họa thực tế.

>>> Xem thêm: Nếu bạn đang tìm nơi uy tín để công chứng nhanh chóng, hãy ghé qua Văn phòng công chứng Hà Nội.

1. Sự tự nguyện đầy đủ – điều kiện bắt buộc của giao dịch công chứng

1.1. Sự tự nguyện đầy đủ là gì?

Sự tự nguyện đầy đủ được hiểu là:

Các bên tự mình quyết định việc xác lập giao dịch;
Không bị đe dọa, cưỡng ép, lừa dối;
Hiểu rõ nội dung, hậu quả pháp lý của hợp đồng;
Có khả năng thể hiện ý chí độc lập tại thời điểm ký kết.

Nếu thiếu một trong các yếu tố trên, giao dịch có nguy cơ vô hiệu.

1.2. Vai trò của sự tự nguyện trong công chứng

Theo Điều 4 Luật Công chứng 2014, một trong những mục đích của công chứng là:

Bảo đảm an toàn pháp lý cho giao dịch;
Phòng ngừa tranh chấp.

Công chứng viên phải xác định được ý chí tự nguyện, rõ ràng và độc lập của người yêu cầu công chứng trước khi chứng nhận hợp đồng.

2. Căn cứ pháp lý từ chối công chứng khi không chứng minh được sự tự nguyện đầy đủ

2.1. Quy định của Luật Công chứng

Theo Điều 7 Luật Công chứng 2014, công chứng viên có nghĩa vụ:

Tôn trọng, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của các bên;
Tuân thủ nguyên tắc khách quan, trung thực.

Theo Điều 44 Luật Công chứng 2014, công chứng viên được quyền từ chối công chứng nếu:

Người yêu cầu công chứng không đủ điều kiện theo quy định pháp luật;
Có căn cứ cho rằng giao dịch không bảo đảm tính tự nguyện.

2.2. Quy định của Bộ luật Dân sự về ý chí tự nguyện

Theo Điều 117 Bộ luật Dân sự 2015, giao dịch dân sự chỉ có hiệu lực khi:

Được xác lập trên cơ sở tự nguyện;
Chủ thể có năng lực hành vi phù hợp.

Ngoài ra, Điều 127 Bộ luật Dân sự 2015 quy định giao dịch được xác lập do bị lừa dối, đe dọa, cưỡng ép thì vô hiệu.

>>> Xem thêm: Khi bạn không có thời gian đi lại, dịch vụ sang tên sổ đỏ nhận hỗ trợ tận nơi, trọn gói và đúng quy định.

Xem thêm: Công chứng mua bán nhà ở xã hội: Khi có đồng sở hữu

3. Dấu hiệu người yêu cầu không chứng minh được sự tự nguyện đầy đủ

3.1. Biểu hiện tâm lý, hành vi bất thường tại thời điểm công chứng

Công chứng viên có thể nhận thấy:

Người ký lo lắng, né tránh trả lời;
Không nắm rõ nội dung hợp đồng;
Thường xuyên nhìn sang bên thứ ba để “xin ý kiến”.

Những dấu hiệu này cho thấy ý chí có thể không độc lập.

3.2. Có bên thứ ba kiểm soát, chi phối quyết định ký kết

Các trường hợp thường gặp:

Người già, người bệnh bị người thân thúc ép;
Người vay nợ bị gây áp lực ký hợp đồng chuyển nhượng;
Người ký không được tự do trao đổi riêng với công chứng viên.

Đây là căn cứ hợp lý để từ chối công chứng.

4. Hệ quả pháp lý nếu vẫn công chứng khi không bảo đảm sự tự nguyện

4.1. Nguy cơ hủy văn bản công chứng

Theo Điều 51 Luật Công chứng 2014, văn bản công chứng có thể bị Tòa án tuyên vô hiệu nếu:

Vi phạm điều kiện có hiệu lực của giao dịch dân sự.

Khi chứng minh được việc thiếu tự nguyện, hợp đồng công chứng dễ bị tuyên vô hiệu theo Điều 127 Bộ luật Dân sự 2015.

4.2. Trách nhiệm pháp lý của công chứng viên

Công chứng viên có thể:

Bị xử lý kỷ luật;
Bị yêu cầu bồi thường thiệt hại;
Bị xem xét trách nhiệm nghề nghiệp nếu không thực hiện đúng nghĩa vụ kiểm tra, giải thích.

>>> Xem thêm: Tất cả những gì bạn cần để bắt đầu làm sổ đều nằm trong Thủ tục làm sổ đỏ.

5. Ví dụ minh họa thực tế

Ví dụ thực tế:

Bà A (75 tuổi) đến văn phòng công chứng để ký hợp đồng tặng cho nhà ở cho con trai. Trong quá trình làm việc:

Bà A không nắm rõ nội dung hợp đồng;
Người con luôn trả lời thay và không cho bà A trao đổi riêng với công chứng viên;
Bà A tỏ ra lo lắng, do dự khi được hỏi về ý chí tự nguyện.

Nhận thấy không chứng minh được sự tự nguyện đầy đủ, công chứng viên đã từ chối công chứng, yêu cầu các bên làm rõ lại ý chí và quyền lợi của bà A.

6. Kết luận

Từ chối công chứng khi người yêu cầu không chứng minh được sự tự nguyện đầy đủ là quyết định cần thiết và đúng pháp luật nhằm:

Bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của người yếu thế;
Phòng ngừa rủi ro tranh chấp và vô hiệu hợp đồng;
Giữ vững nguyên tắc trung thực, khách quan trong hoạt động công chứng.

Công chứng viên không chỉ là người chứng nhận chữ ký, mà còn là người bảo đảm ý chí tự do, tự nguyện và hợp pháp của giao dịch dân sự.

Xem thêm: Chi phí sang tên sổ đỏ chung cư: Hướng dẫn cách tính

Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay với Văn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!

Các bài viết liên quan:

>>> Lãi suất vượt trần: Hợp đồng vay có vô hiệu?

>>> Quy trình công chứng di chúc có phức tạp không và cần lưu ý điều gì?

>>> Chứng thực: Cơ sở pháp lý và giá trị pháp lý trong đời sống dân sự.

>>> Dịch thuật lấy ngay: Các tiêu chuẩn đảm bảo độ chính xác trong thời gian ngắn.

>>> Công chứng thỏa thuận chia thừa kế: Quy trình thực hiện theo đúng pháp luật.

VĂN PHÒNG CÔNG CHỨNG NGUYỄN HUỆ

Miễn phí dịch vụ công chứng tại nhà

Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.

Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.