Không thống nhất cách thực hiện hợp đồng: Có được công chứng?
Từ chối công chứng khi các bên không thống nhất được phương thức thực hiện hợp đồng là tình huống thường gặp trong hoạt động công chứng hợp đồng mua bán, chuyển nhượng, tặng cho hoặc các giao dịch có giá trị lớn. Dù các bên đã thống nhất về đối tượng và giá trị giao dịch, nhưng việc bất đồng về cách thức thực hiện nghĩa vụ lại có thể làm hợp đồng không đủ điều kiện có hiệu lực. Trong bối cảnh đó, công chứng viên không thể “đứng giữa” để hợp thức hóa một thỏa thuận còn dang dở. Bài viết phân tích rõ căn cứ pháp lý và lý do vì sao công chứng viên buộc phải từ chối công chứng trong trường hợp này.
>>> Xem thêm: Dịch vụ công chứng tại nhà củavăn phòng công chứng có đáng tin không?
1. Phương thức thực hiện hợp đồng có vai trò gì trong giao dịch dân sự?
Phương thức thực hiện hợp đồng là cách thức mà các bên thỏa thuận để thực hiện quyền và nghĩa vụ đã cam kết, bao gồm thời điểm, địa điểm, hình thức thanh toán, tiến độ bàn giao tài sản và các điều kiện kèm theo. Đây là nội dung trực tiếp quyết định khả năng thực thi hợp đồng trên thực tế.
Theo Điều 398 Bộ luật Dân sự 2015, hợp đồng phải có các nội dung chủ yếu do các bên thỏa thuận. Trong đó, phương thức thực hiện nghĩa vụ là yếu tố thể hiện ý chí thống nhất và tự nguyện của các bên. Nếu các bên chưa thống nhất được nội dung này, thì có thể coi hợp đồng chưa được xác lập đầy đủ.
2. Không thống nhất được phương thức thực hiện hợp đồng có làm hợp đồng vô hiệu không?
Về nguyên tắc, một hợp đồng chỉ có hiệu lực khi đáp ứng đầy đủ điều kiện theo Điều 117 Bộ luật Dân sự 2015, bao gồm sự tự nguyện và thống nhất ý chí của các bên. Trường hợp các bên không thống nhất được phương thức thực hiện hợp đồng, thì:
Ý chí các bên chưa gặp nhau ở những nội dung cốt lõi
Không thể xác định rõ quyền và nghĩa vụ cụ thể của từng bên
Giao dịch tiềm ẩn nguy cơ tranh chấp ngay từ thời điểm ký kết
Do đó, hợp đồng trong trường hợp này chưa đủ điều kiện có hiệu lực, và công chứng viên không thể công chứng một giao dịch mà bản thân các bên còn đang mâu thuẫn về cách thực hiện.
>>> Xem thêm: Những câu hỏi nên đặt trước khi ký hợp đồng với dịch vụ làm sổ đỏ
3. Căn cứ pháp lý để công chứng viên từ chối công chứng
Luật Công chứng 2024 quy định rõ trách nhiệm của công chứng viên trong việc bảo đảm tính hợp pháp và khả thi của hợp đồng. Khoản 4 Điều 43 Luật Công chứng 2024 nêu rõ: “Công chứng viên phải từ chối công chứng nếu hợp đồng, giao dịch không đủ điều kiện có hiệu lực theo quy định của pháp luật”.
Khi các bên không thống nhất được phương thức thực hiện hợp đồng, công chứng viên không thể xác định được nội dung hoàn chỉnh của giao dịch, từ đó không có căn cứ để xác nhận ý chí tự nguyện, thống nhất của các bên. Việc từ chối công chứng trong trường hợp này là hoàn toàn phù hợp với quy định pháp luật.
4. Phân biệt bất đồng nhỏ và không thống nhất về phương thức thực hiện
Trong thực tiễn, không phải mọi ý kiến khác nhau đều dẫn đến việc từ chối công chứng. Cần phân biệt:
Bất đồng mang tính kỹ thuật, có thể điều chỉnh, bổ sung ngay tại thời điểm công chứng
Không thống nhất về phương thức thực hiện làm thay đổi bản chất nghĩa vụ
Chỉ khi sự không thống nhất liên quan đến cách thức thực hiện nghĩa vụ chính, ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi của các bên, thì công chứng viên mới buộc phải từ chối công chứng.
Ví dụ minh họa: “Một bên yêu cầu thanh toán toàn bộ giá trị hợp đồng ngay khi ký, trong khi bên còn lại chỉ chấp nhận thanh toán sau khi hoàn tất thủ tục sang tên. Hai bên không đạt được thỏa thuận chung tại thời điểm công chứng, nên văn phòng công chứng từ chối công chứng hợp đồng”.
>>> Xem thêm: Ưu và nhược điểm của công chứng tại nhà so với công chứng tại văn phòng
5. Trách nhiệm giải thích của công chứng viên khi từ chối công chứng
Theo Luật Công chứng 2024, khi từ chối công chứng, công chứng viên không chỉ dừng lại ở việc “không ký” mà còn phải:
Giải thích rõ lý do từ chối cho các bên
Hướng dẫn các bên hoàn thiện thỏa thuận nếu có thể
Lập văn bản từ chối công chứng theo yêu cầu
Việc này nhằm bảo đảm quyền lợi của người yêu cầu công chứng và tránh phát sinh khiếu nại không cần thiết.
6. Người dân cần làm gì để tránh bị từ chối công chứng vì không thống nhất phương thức thực hiện?
Để tránh rơi vào tình trạng bị từ chối công chứng, các bên cần:
Thỏa thuận rõ ràng, thống nhất toàn bộ phương thức thực hiện hợp đồng trước khi đến công chứng
Lập dự thảo hợp đồng chi tiết, tránh các điều khoản mở, dễ gây hiểu khác nhau
Tham khảo ý kiến luật sư hoặc công chứng viên trước khi ký kết
Không gây áp lực buộc công chứng viên xác nhận một thỏa thuận chưa hoàn chỉnh
Sự chuẩn bị kỹ lưỡng giúp tiết kiệm thời gian, chi phí và hạn chế tranh chấp về sau.
7. Kết luận
Từ chối công chứng khi các bên không thống nhất được phương thức thực hiện hợp đồng là biện pháp cần thiết nhằm bảo đảm nguyên tắc tự nguyện, thống nhất và khả thi của giao dịch dân sự. Công chứng viên không có thẩm quyền “hoàn thiện ý chí” thay cho các bên, mà chỉ có thể xác nhận một thỏa thuận đã rõ ràng và đầy đủ. Việc hiểu đúng vai trò của phương thức thực hiện hợp đồng sẽ giúp người dân chủ động hơn và tránh những rủi ro pháp lý không đáng có.
Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay vớiVăn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!
Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.
Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.
Sao y chứng thực giấy tờ, tài liệu
