Nhầm lẫn quyền sở hữu tài sản: Có hủy văn bản công chứng?
Trong thực tiễn công chứng, không ít hợp đồng tuy được lập đúng hình thức, có chữ ký của các bên và được công chứng hợp pháp về mặt thủ tục, nhưng nội dung lại gây nhầm lẫn nghiêm trọng về quyền sở hữu tài sản. Sự nhầm lẫn này có thể làm cho các bên hiểu sai chủ thể có quyền định đoạt, phạm vi quyền sở hữu hoặc đối tượng tài sản, từ đó dẫn đến tranh chấp và là căn cứ để Tòa án hủy văn bản công chứng.
Bài viết phân tích hủy văn bản công chứng khi hợp đồng gây nhầm lẫn nghiêm trọng về quyền sở hữu tài sản, dựa trên căn cứ pháp lý, thực tiễn áp dụng và ví dụ minh họa cụ thể.
>>> Xem thêm: Đáp ứng nhanh nhu cầu công chứng cho cá nhân và doanh nghiệp tại văn phòng công chứng.
1. Nhận diện hợp đồng gây nhầm lẫn nghiêm trọng về quyền sở hữu tài sản
1.1. Nhầm lẫn về chủ thể có quyền sở hữu tài sản
Nhầm lẫn nghiêm trọng về quyền sở hữu thường phát sinh khi:
Tài sản thuộc sở hữu chung nhưng hợp đồng thể hiện như tài sản riêng;
Tài sản thuộc di sản chưa phân chia nhưng một người tự định đoạt;
Tài sản thuộc quyền sở hữu của bên thứ ba nhưng bị mô tả là tài sản của bên ký hợp đồng.
Sự nhầm lẫn này làm cho bên nhận chuyển dịch tin rằng bên kia có toàn quyền sở hữu, trong khi thực tế không phải như vậy.
1.2. Nhầm lẫn về phạm vi quyền sở hữu và quyền định đoạt
Hợp đồng có thể gây nhầm lẫn nghiêm trọng khi:
Ghi nhận quyền sở hữu toàn bộ tài sản trong khi bên ký chỉ có quyền sử dụng hoặc quyền hưởng dụng;
Không phân định rõ phần sở hữu chung – riêng;
Không làm rõ hạn chế quyền sở hữu đang tồn tại.
Việc mô tả không chính xác quyền sở hữu dẫn đến sai lệch bản chất pháp lý của giao dịch.
2. Hủy văn bản công chứng khi hợp đồng gây nhầm lẫn nghiêm trọng về quyền sở hữu tài sản
2.1. Nhầm lẫn làm ảnh hưởng đến ý chí tự nguyện của các bên
Theo Điều 126 Bộ luật Dân sự 2015, giao dịch dân sự được xác lập do nhầm lẫn làm cho một bên:
Hiểu sai về chủ thể, đối tượng hoặc nội dung giao dịch;
Nếu biết đúng sự thật thì đã không xác lập giao dịch.
Trong trường hợp hợp đồng gây nhầm lẫn nghiêm trọng về quyền sở hữu tài sản, ý chí của bên nhận chuyển dịch không còn là ý chí tự nguyện đúng nghĩa, làm phát sinh căn cứ hủy văn bản công chứng.
2.2. Nhầm lẫn làm cho giao dịch không đáp ứng điều kiện có hiệu lực
Theo Điều 117 Bộ luật Dân sự 2015, giao dịch dân sự có hiệu lực khi:
Chủ thể có quyền xác lập giao dịch;
Mục đích, nội dung giao dịch không vi phạm pháp luật.
Khi hợp đồng gây nhầm lẫn về quyền sở hữu:
Bên ký có thể không có đầy đủ quyền định đoạt;
Nội dung hợp đồng không phản ánh đúng tình trạng pháp lý của tài sản.
Đây là cơ sở để Tòa án tuyên giao dịch vô hiệu và hủy văn bản công chứng.
>>> Xem thêm: Tiết kiệm thời gian – chi phí – công sức khi bạn sử dụng dịch vụ làm sổ đỏ trọn gói, nhanh chóng và chính xác.
3. Trách nhiệm của công chứng viên trong việc phòng ngừa nhầm lẫn về quyền sở hữu
3.1. Nghĩa vụ kiểm tra, làm rõ quyền sở hữu tài sản
Theo Điều 40 và Điều 41 Luật Công chứng 2014, công chứng viên có nghĩa vụ:
Kiểm tra tính hợp pháp của giấy tờ về tài sản;
Làm rõ quyền sở hữu, quyền sử dụng và quyền định đoạt;
Giải thích rõ nội dung hợp đồng cho các bên.
Nếu công chứng viên không phát hiện hoặc không làm rõ các yếu tố gây nhầm lẫn nghiêm trọng, văn bản công chứng có thể bị hủy.
3.2. Hệ quả pháp lý đối với văn bản công chứng
Theo Điều 51 Luật Công chứng 2014, văn bản công chứng bị Tòa án tuyên vô hiệu khi:
Việc công chứng vi phạm pháp luật;
Nội dung hợp đồng không bảo đảm điều kiện có hiệu lực của giao dịch dân sự.
Nhầm lẫn nghiêm trọng về quyền sở hữu được coi là vi phạm căn bản về nội dung giao dịch.
4. Hậu quả pháp lý khi hủy văn bản công chứng do nhầm lẫn về quyền sở hữu
4.1. Các bên phải hoàn trả cho nhau những gì đã nhận
Theo Điều 131 Bộ luật Dân sự 2015, khi giao dịch vô hiệu:
Các bên khôi phục tình trạng ban đầu;
Hoàn trả cho nhau tài sản đã nhận;
Bên có lỗi gây thiệt hại phải bồi thường.
4.2. Ảnh hưởng đến bên thứ ba ngay tình
Trong nhiều trường hợp, việc nhầm lẫn về quyền sở hữu:
Gây rủi ro nghiêm trọng cho bên thứ ba;
Làm phát sinh tranh chấp kéo dài và phức tạp.
Do đó, việc hủy văn bản công chứng nhằm khôi phục trật tự pháp lý về quyền sở hữu.
>>> Xem thêm: Những trường hợp phát hiện kịp thời nhờ thực hiện việc Kiểm tra sổ đỏ giả
5. Ví dụ minh họa thực tế
Ví dụ thực tế:
Ông A ký hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất cho bà B và được công chứng. Hợp đồng thể hiện thửa đất là tài sản riêng của ông A. Tuy nhiên, sau đó phát hiện:
Thửa đất là tài sản chung của vợ chồng ông A;
Không có văn bản thỏa thuận tài sản riêng;
Người vợ không ký vào hợp đồng.
Tòa án xác định:
Hợp đồng gây nhầm lẫn nghiêm trọng về quyền sở hữu tài sản;
Bà B xác lập giao dịch trên cơ sở hiểu sai chủ thể có quyền sở hữu.
Từ đó, Tòa án tuyên giao dịch vô hiệu và hủy văn bản công chứng.
6. Kết luận
Hủy văn bản công chứng khi hợp đồng gây nhầm lẫn nghiêm trọng về quyền sở hữu tài sản là hệ quả tất yếu khi:
Nội dung hợp đồng không phản ánh đúng tình trạng pháp lý của tài sản;
Ý chí của các bên bị ảnh hưởng do hiểu sai quyền sở hữu;
Điều kiện có hiệu lực của giao dịch dân sự không được bảo đảm.
Thực tiễn cho thấy, công chứng viên cần làm rõ triệt để quyền sở hữu và quyền định đoạt để phòng ngừa rủi ro hủy văn bản công chứng và bảo vệ an toàn pháp lý cho các bên.
Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay vớiVăn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!
Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.
Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.
Địa chỉ: 165 Giảng Võ, phường Cát Linh, quận Đống Đa, Hà Nội
Sao y chứng thực giấy tờ, tài liệu
