Trốn tránh thi hành án qua hợp đồng công chứng: Có bị từ chối?

Trong thực tiễn hành nghề, công chứng viên thường gặp các hợp đồng chuyển nhượng, tặng cho, ủy quyền tài sản được lập ngay trước hoặc trong quá trình thi hành án (THA). Nhiều trường hợp, hình thức giao dịch hợp pháp nhưng bản chất nhằm trốn tránh nghĩa vụ THA, gây thiệt hại nghiêm trọng cho người được thi hành án và làm sai lệch chức năng của công chứng. Khi đó, từ chối công chứng không chỉ là quyền mà còn là nghĩa vụ pháp lý bắt buộc của công chứng viên.

>>> Xem thêm: Công chứng hợp đồng vay, mua bán, thừa kế chỉ trong vài phút tại Văn phòng công chứng Hà Nội.

1. Nghĩa vụ thi hành án và nguyên tắc bảo vệ quyền của người được thi hành án

1.1. Nghĩa vụ thi hành án theo pháp luật

Theo Luật THA dân sự, người phải thi hành án có nghĩa vụ:

Thực hiện đầy đủ, đúng hạn bản án, quyết định có hiệu lực pháp luật
Không được tẩu tán, che giấu, chuyển dịch tài sản để trốn tránh nghĩa vụ

Hành vi cố tình chuyển dịch tài sản nhằm né tránh thi hành án là hành vi bị pháp luật nghiêm cấm.

1.2. Vai trò của công chứng trong phòng ngừa hành vi trốn tránh thi hành án

Hoạt động công chứng có chức năng:

Bảo đảm tính hợp pháp của giao dịch
Phòng ngừa tranh chấp và hành vi gian dối

➡️ Công chứng viên không được tiếp tay cho việc hợp thức hóa giao dịch trốn tránh nghĩa vụ THA.

2. Dấu hiệu nhận diện hợp đồng nhằm trốn tránh nghĩa vụ thi hành án

2.1. Các dấu hiệu phổ biến trong thực tiễn

Hợp đồng có dấu hiệu trốn tránh nghĩa vụ THA khi:

Được lập sau khi có bản án, quyết định có hiệu lực
Người chuyển nhượng đang là người phải thi hành án
Giá chuyển nhượng thấp bất thường so với giá thị trường
Chuyển nhượng cho người thân thích
Không có việc giao tiền, thanh toán thực tế

2.2. Phân biệt giao dịch dân sự hợp pháp và giao dịch nhằm trốn tránh thi hành án

Giao dịch hợp pháp: có mục đích kinh tế thực, thanh toán rõ ràng
Giao dịch trốn tránh THA: chỉ mang tính hình thức, nhằm che giấu tài sản

➡️ Công chứng viên phải đánh giá bản chất giao dịch, không chỉ hình thức.

>>> Xem thêm: Giải pháp tối ưu cho người mua bán nhà đất bận rộn chính là dịch vụ làm sổ hồng.

3. Căn cứ pháp lý từ chối công chứng hợp đồng nhằm trốn tránh nghĩa vụ thi hành án

3.1. Căn cứ theo Bộ luật Dân sự

Theo Bộ luật Dân sự năm 2015:

Giao dịch dân sự vô hiệu khi:
- Mục đích và nội dung vi phạm điều cấm của pháp luật
- Giao dịch giả tạo nhằm che giấu giao dịch khác

Xem thêm: Đăng ký xe tạm thời để được lưu thông như thế nào?

Hợp đồng nhằm trốn tránh nghĩa vụ thi hành án là giao dịch vi phạm điều cấm, không được pháp luật bảo vệ.

3.2. Căn cứ theo Luật Công chứng

Theo Luật Công chứng năm 2014:

Công chứng viên phải từ chối công chứng nếu:
- Nhận thấy giao dịch vi phạm pháp luật
- Có căn cứ cho rằng việc công chứng nhằm hợp thức hóa hành vi trái pháp luật

➡️ Đây là cơ sở pháp lý trực tiếp cho việc từ chối công chứng.

3.3. Căn cứ theo pháp luật thi hành án dân sự

Theo Luật Thi hành án dân sự:

Người phải THA bị cấm thực hiện hành vi tẩu tán tài sản
Giao dịch vi phạm có thể bị:
- Kê biên
- Yêu cầu tuyên vô hiệu

➡️ Công chứng viên có nghĩa vụ phối hợp bảo vệ trật tự THA.

4. Hệ quả pháp lý nếu vẫn công chứng hợp đồng trốn tránh nghĩa vụ thi hành án

4.1. Đối với hợp đồng đã được công chứng

Có nguy cơ cao bị Tòa án:
- Tuyên vô hiệu
- Không được bảo vệ quyền lợi
Bên nhận chuyển nhượng có thể:
- Mất tài sản
- Không được bồi thường

4.2. Đối với công chứng viên

Nếu công chứng hợp đồng có mục đích trốn tránh THA:

Bị xác định vi phạm nghiêm trọng quy trình nghiệp vụ
Có thể:
- Bị xử lý kỷ luật
- Bị yêu cầu bồi thường thiệt hại
- Liên đới trách nhiệm pháp lý

>>> Xem thêm: Nhiều hồ sơ bị trả về chỉ vì thiếu giấy tờ – kiểm tra ngay Thủ tục làm sổ đỏ để biết cần chuẩn bị gì.

5. Ví dụ minh họa thực tế

Ví dụ thực tế

Ông A là người phải THA, có nghĩa vụ trả nợ theo bản án đã có hiệu lực. Trước thời điểm cơ quan thi hành án kê biên tài sản:

Ông A lập hợp đồng tặng cho quyền sử dụng đất cho con ruột
Giá trị tài sản lớn nhưng không có thanh toán

Khi tiếp nhận hồ sơ, công chứng viên xác định:

Ông A đang trong diện thi hành án
Hợp đồng được lập nhằm chuyển dịch tài sản để trốn tránh nghĩa vụ

➡️ Công chứng viên từ chối công chứng hợp đồng, tránh việc hợp thức hóa hành vi trái pháp luật.

6. Kết luận

Hợp đồng được lập nhằm trốn tránh nghĩa vụ thi hành án là giao dịch trái pháp luật
Công chứng viên có nghĩa vụ:
- Nhận diện dấu hiệu tẩu tán tài sản
- Kiên quyết từ chối công chứng
Việc từ chối công chứng trong trường hợp này:
- Bảo vệ quyền lợi của người được thi hành án
- Giữ vững tính liêm chính và vai trò phòng ngừa của công chứng

👉 Công chứng không phải là “lá chắn pháp lý” cho hành vi trốn tránh thi hành án.

Xem thêm: Phân biệt phạt cọc và bồi thường thiệt hại trong giao dịch nhà đất

Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay với Văn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!

Các bài viết liên quan:

>>> Quyền và nghĩa vụ của bên giao tiền đặt cọc mua nhà đất

>>> Giá trị pháp lý của công chứng hợp đồng mua bán xe trong tranh chấp dân sự

>>> Những lợi thế khi sử dụng công chứng làm việc thứ 7 và chủ nhật

>>> Khi nào cần đến dịch vụ dịch thuật đa ngôn ngữ cho hồ sơ pháp lý

>>> Hồ sơ cần chuẩn bị khi thực hiện công chứng hợp đồng mua bán nhà

VĂN PHÒNG CÔNG CHỨNG NGUYỄN HUỆ

Miễn phí dịch vụ công chứng tại nhà

Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.

Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.