Mất năng lực hành vi sau khi ký: Văn bản công chứng có bị hủy?

Trong các giao dịch nhà đất, không hiếm trường hợp hợp đồng đã được công chứng hợp pháp, nhưng chưa hoàn tất thủ tục đăng ký sang tên thì một bên tham gia giao dịch bị Tòa án tuyên bố mất năng lực hành vi dân sự. Vấn đề đặt ra là: văn bản công chứng trong trường hợp này có bị hủy hay không, và rủi ro pháp lý được đánh giá như thế nào?

>>> Xem thêm: Đây là phòng công chứng phù hợp cho cả cá nhân và doanh nghiệp.

1. Năng lực hành vi dân sự và ý nghĩa trong giao dịch công chứng

1.1. Khái niệm năng lực hành vi dân sự

Theo Bộ luật Dân sự năm 2015, năng lực hành vi dân sự là khả năng của cá nhân:

• Bằng hành vi của mình

• Xác lập, thực hiện quyền và nghĩa vụ dân sự

Người mất năng lực hành vi dân sự là người:

• Do bệnh tâm thần hoặc bệnh khác

• Không thể nhận thức, làm chủ hành vi

• Bị Tòa án tuyên bố bằng quyết định có hiệu lực pháp luật

1.2. Năng lực hành vi dân sự tại thời điểm ký hợp đồng công chứng

Trong công chứng:

• Công chứng viên chỉ kiểm tra tình trạng năng lực tại thời điểm ký

• Việc công chứng hợp lệ nếu:

  • Người ký đủ năng lực

  • Có nhận thức, làm chủ hành vi

  • Không có quyết định tuyên mất năng lực

2. Thời điểm phát sinh hiệu lực của hợp đồng công chứng và thủ tục đăng ký khi có người mất năng lực hành vi dân sự

2.1. Hiệu lực của hợp đồng đã được công chứng

Theo Luật Công chứng năm 2014:

• Văn bản công chứng có hiệu lực kể từ thời điểm công chứng viên ký và đóng dấu

Theo Bộ luật Dân sự năm 2015:

• Hợp đồng được xác lập hợp pháp khi:

  • Các bên đủ năng lực

  • Ý chí tự nguyện

  • Nội dung không vi phạm điều cấm

2.2. Đăng ký quyền sử dụng đất không phải là điều kiện có hiệu lực của hợp đồng

Theo pháp luật đất đai:

• Đăng ký sang tên là điều kiện để quyền sử dụng đất có hiệu lực đối kháng với bên thứ ba

• Không phải điều kiện làm phát sinh hay mất hiệu lực hợp đồng

>>> Xem thêm: Nếu bạn đang lo lắng vì hồ sơ bị trả về, hãy nhờ dịch vụ sang tên sổ đỏ rà soát và xử lý giúp bạn.

3. Có hủy văn bản công chứng khi người ký bị tuyên mất năng lực hành vi sau thời điểm ký không?

3.1. Nguyên tắc đánh giá hiệu lực giao dịch theo thời điểm xác lập

Theo Bộ luật Dân sự năm 2015:

• Hiệu lực giao dịch được xác định tại thời điểm giao kết

• Sự kiện pháp lý phát sinh sau đó không làm mất hiệu lực giao dịch đã hợp pháp

3.2. Trường hợp nào có thể hủy văn bản công chứng?

Văn bản công chứng chỉ bị hủy nếu chứng minh được:

• Người ký đã không còn năng lực hành vi dân sự tại thời điểm ký

• Hoặc có căn cứ cho thấy:

  • Không nhận thức được hành vi

  • Bị bệnh lý nhưng chưa được tuyên án

  • Công chứng viên không phát hiện dấu hiệu bất thường

3.3. Vai trò của quyết định tuyên mất năng lực hành vi dân sự

Quyết định của Tòa án:

• Có hiệu lực kể từ ngày ban hành

• Không có giá trị hồi tố, trừ trường hợp Tòa án xác định rõ tình trạng mất năng lực đã tồn tại trước đó

4. Rủi ro pháp lý khi chưa hoàn tất thủ tục đăng ký mà có người mất năng lực hành vi dân sự

4.1. Rủi ro đối với bên nhận chuyển nhượng

Nếu chưa đăng ký sang tên:

• Giao dịch chưa hoàn tất về mặt quản lý nhà nước

• Dễ bị người giám hộ, người thừa kế yêu cầu:

  • Tạm dừng thủ tục

  • Khởi kiện yêu cầu hủy văn bản công chứng

4.2. Rủi ro đối với công chứng viên

Nếu sau này chứng minh được:

• Người ký đã mất năng lực thực tế tại thời điểm công chứng

• Công chứng viên không kiểm tra, đánh giá đầy đủ

➡️ Công chứng viên có thể:

• Bị xác định vi phạm nghiệp vụ

• Liên đới trách nhiệm bồi thường

>>> Xem thêm: Nhiều người bị chậm cấp sổ chỉ vì thiếu giấy tờ quan trọng – xem ngay Thủ tục làm sổ đỏ để chuẩn bị đầy đủ.

5. Ví dụ minh họa thực tế

Ví dụ thực tế

Ông A ký hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất cho bà B, hợp đồng được công chứng đầy đủ. Hai tuần sau:

• Ông A nhập viện điều trị bệnh tâm thần

• Tòa án ra quyết định tuyên ông A mất năng lực hành vi dân sự

• Thủ tục sang tên chưa hoàn tất

Gia đình ông A khởi kiện yêu cầu hủy văn bản công chứng.

Tòa án xác định:

• Tại thời điểm công chứng:

  • Ông A giao tiếp bình thường

  • Không có hồ sơ y tế chứng minh mất năng lực

• Quyết định tuyên mất năng lực chỉ có hiệu lực từ thời điểm ban hành

6. Kết luận

• Việc người ký hợp đồng bị tuyên mất năng lực hành vi dân sự sau thời điểm ký nhưng trước khi đăng ký không đương nhiên làm hủy văn bản công chứng

• Hiệu lực giao dịch được đánh giá tại thời điểm ký công chứng

• Văn bản công chứng chỉ bị hủy khi chứng minh được:

  • Người ký đã mất năng lực thực tế tại thời điểm ký

  • Công chứng viên vi phạm nghiêm trọng quy trình đánh giá năng lực

• Đây là ranh giới pháp lý quan trọng trong thực tiễn tranh chấp nhà đất và công chứng

👉 Không phải mọi rủi ro phát sinh sau công chứng đều làm vô hiệu giao dịch – mấu chốt nằm ở thời điểm xác lập ý chí.

Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay với Văn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!

Các bài viết liên quan:

>>> Hủy hợp đồng đặt cọc nhà đất đã công chứng có thể không?

>>> Khắc con dấu doanh nghiệp: quy trình và nơi thực hiện

>>> Điều kiện áp dụng dịch vụ công chứng ngoài trụ sở theo quy định pháp luật

>>> Những giấy tờ cần chuẩn bị khi lập hợp đồng mua bán xe để công chứng nhanh chóng

>>> Giải pháp linh hoạt cho người dân khi cần công chứng ngoài giờ hành chính

VĂN PHÒNG CÔNG CHỨNG NGUYỄN HUỆ

Miễn phí dịch vụ công chứng tại nhà

1. Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
2. Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.

Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.

• Địa chỉ: 165 Giảng Võ, phường Cát Linh, quận Đống Đa, Hà Nội
• Hotline: 0966.22.7979
• Email: ccnguyenhue165@gmail.com