Hợp đồng ở nhờ không công chứng: Giá trị pháp lý đến đâu?
Trong thực tế, nhiều người khi cho bạn bè, người thân ở nhờ nhà hoặc đất thường chỉ lập giấy viết tay hoặc thậm chí không công chứng để tiết kiệm chi phí và thủ tục. Tuy nhiên, khi phát sinh tranh chấp, câu hỏi đặt ra là: hợp đồng ở nhờ không công chứng có giá trị pháp lý hay không? Bài viết dưới đây sẽ phân tích chi tiết theo quy định pháp luật mới nhất, kèm ví dụ minh họa thực tế, giúp bạn hiểu rõ hơn để phòng tránh rủi ro.
Điều 119 quy định giao dịch dân sự có thể được xác lập bằng lời nói, bằng văn bản hoặc bằng hành vi cụ thể, trừ trường hợp pháp luật yêu cầu bắt buộc lập thành văn bản, có công chứng/chứng thực.
Điều 494 đến Điều 499 điều chỉnh về hợp đồng mượn tài sản, trong đó nhà, đất cũng có thể được coi là tài sản mượn để ở nhờ.
Luật Nhà ở 2023 (có hiệu lực từ 01/01/2025): Điều 177 cho phép chủ sở hữu nhà ở cho người khác ở nhờ, miễn là không trái với quy định pháp luật và không làm mất đi quyền sở hữu.
Luật Đất đai 2024 (có hiệu lực từ 01/01/2025): quy định người sử dụng đất có quyền cho ở nhờ, nhưng việc ở nhờ không làm phát sinh quyền sử dụng đất hợp pháp cho bên ở nhờ.
Như vậy, pháp luật công nhận hợp đồng ở nhờ là một giao dịch dân sự hợp pháp.
2. Hợp đồng ở nhờ không công chứng có hiệu lực không?
2.1 Trường hợp không bắt buộc công chứng
Theo quy định hiện hành, hợp đồng ở nhờ nhà đất chỉ là thỏa thuận mượn tài sản, không bắt buộc phải công chứng, chứng thực. Văn bản viết tay, thậm chí thỏa thuận bằng lời nói vẫn được coi là hợp pháp nếu đáp ứng các điều kiện tại Điều 117 Bộ luật Dân sự 2015 (chủ thể có năng lực, tự nguyện, mục đích nội dung không vi phạm pháp luật).
2.2 Giá trị pháp lý của hợp đồng không công chứng
Hợp đồng viết tay không công chứng vẫn có giá trị ràng buộc các bên.
Trong trường hợp tranh chấp, tòa án có thể căn cứ vào hợp đồng này, kết hợp với lời khai, chứng cứ khác (nhân chứng, giấy tờ xác nhận cư trú, thanh toán chi phí điện nước…) để giải quyết.
2.3 Rủi ro khi không công chứng
Khó chứng minh: nếu bên cho ở nhờ phủ nhận, bên ở nhờ rất khó bảo vệ quyền lợi.
Dễ bị nhầm lẫn: hợp đồng ở nhờ không rõ ràng có thể bị nhầm thành hợp đồng thuê, tặng cho hoặc hợp đồng góp vốn bằng đất.
Khó giải quyết tranh chấp: do thiếu tính xác thực cao như hợp đồng có công chứng.
3. Phân biệt hợp đồng ở nhờ không công chứng và hợp đồng công chứng
3.1 Hợp đồng ở nhờ không công chứng
Hình thức: giấy viết tay hoặc thỏa thuận miệng.
Hiệu lực: có giá trị pháp lý nếu đáp ứng điều kiện giao dịch dân sự.
Rủi ro: khó chứng minh khi xảy ra tranh chấp.
3.2 Hợp đồng ở nhờ có công chứng
Hình thức: lập thành văn bản, có công chứng/chứng thực tại tổ chức hành nghề công chứng hoặc UBND xã.
Hiệu lực: có giá trị chứng cứ mạnh mẽ, dễ dàng bảo vệ quyền lợi khi có tranh chấp.
Tính an toàn cao: tránh được tình trạng giả mạo, chối bỏ trách nhiệm.
4. Ví dụ minh họa thực tế
Trường hợp 1: Anh A cho em trai ở nhờ đất để cất nhà tạm, chỉ viết giấy tay không công chứng. Sau 10 năm, anh A muốn lấy lại đất. Em trai không trả và cho rằng đó là đất được tặng cho. Khi ra tòa, giấy viết tay không đủ cơ sở chứng minh “ở nhờ”, dẫn đến tranh chấp kéo dài.
Trường hợp 2: Chị B cho bạn thân ở nhờ căn hộ, lập hợp đồng ở nhờ có công chứng, quy định rõ thời hạn 2 năm. Khi hết hạn, bạn không trả nhà, chị B khởi kiện và được tòa án công nhận hợp đồng công chứng là căn cứ pháp lý buộc bên ở nhờ trả lại tài sản.
Qua đó có thể thấy, hợp đồng ở nhờ có công chứng mang lại sự an toàn pháp lý rõ rệt hơn.
5. Lời khuyên khi lập hợp đồng ở nhờ không công chứng
Nếu ở nhờ trong thời gian ngắn, quan hệ thân thiết, hợp đồng viết tay có thể đủ dùng.
Nếu ở nhờ dài hạn hoặc liên quan đến tài sản giá trị lớn (đất, nhà nhiều tỷ đồng), nên lập hợp đồng và công chứng để tránh rủi ro.
Trong hợp đồng nên ghi rõ: thời hạn ở nhờ, mục đích sử dụng, quyền và nghĩa vụ của các bên, cam kết không được cho thuê lại hoặc chuyển nhượng.
Giữ các bằng chứng kèm theo: giấy tờ nhân chứng, biên lai thanh toán điện nước, hình ảnh thực tế… để tăng giá trị chứng minh.
Kết luận
Hợp đồng ở nhờ không công chứng vẫn có giá trị pháp lý nếu đáp ứng điều kiện giao dịch dân sự, nhưng mức độ an toàn thấp, dễ gây rủi ro khi tranh chấp. Để đảm bảo quyền lợi, đặc biệt khi liên quan đến tài sản giá trị lớn hoặc ở nhờ dài hạn, các bên nên lập hợp đồng bằng văn bản có công chứng. Đây là giải pháp an toàn, minh bạch và phù hợp với quy định pháp luật mới nhất.
Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay với Văn phòng công chứng Nguyễn Huệ.Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!
Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ:Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy:Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.
Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.
Địa chỉ: 165 Giảng Võ, phường Cát Linh, quận Đống Đa, Hà Nội
Sao y chứng thực giấy tờ, tài liệu
